เต้านมอักเสบ เกิดเนื่องจากท่อน้ำนมอุดตัน จะเป็นก้อนไตแข็งๆ ที่บริเวณใดบริเวณหนึ่งของเต้านม โดยไม่ได้เป็นทั้งเต้า เมื่อกดลงไปจะรู้สึกเจ็บและอาจบวมแดง แต่ไม่มีไข้ คุณแม่ที่กำลังเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ อย่าปล่อยให้เต้านมคัดตึงนาน ต้องรีบระบายนมออกให้หมด โดยทำตามขั้นตอนดังนี้
1.การให้นมลูกเริ่มดูดข้างที่คัดตึงเป็นข้างแรกก่อนเสมอ
ดูดให้บ่อยขึ้น ปั๊มให้บ่อยขึ้น นมที่ปั๊มอย่าทิ้ง เก็บได้ตามปกติ ให้คางลูกอยู่ตรงตำแหน่งที่เป็นก้อน อาจต้องตีลังกาดูด ถ้าก้อนอยู่ด้านบน ให้พ่อแปรงฟันให้สะอาด ลองช่วยดูดดู
2.ใช้การประคบอุ่นหรือร้อนเต้านม
อาจไม่ช่วยอะไรมาก แนะนำให้นวดเบาๆร่วมด้วยจนเต้านิ่ม จึงให้ลูกดูด ไม่ควรให้ลูกเข้าเต้าทันที ที่คัดตึง เพราะดูดไม่ออก ต้องนวดก่อนเสมอ
3.กรณีมีจุดขาวๆที่หัวนม (white dot)
แนะนำให้ใช้เข็มสะอาดอันใหญ่ๆจิ้มให้หลุด (เพื่อป้องกันการติดเชื้อ ควรปรึกษาคลินิกนมแม่ถึงวิธีที่ถูกต้องและปลอดเชื้อ)
4.กรณีพบแพทย์ ต้องใช้ยาแก้อักเสบร่วมด้วย
ถ้าเป็นนานเกิน 24 ชั่วโมงแล้ว ไม่เช่นนั้น อาจพัฒนาจนกลายเป็นฝีได้ยาแก้อักเสบที่ใช้ ไม่มีปัญหากับการให้นม เช่น dicloxacillin ถ้าแพ้เพนนิซิลลิน ให้ใช้ clindamycin
5.เมื่อเต้านมนั้นกลายเป็นฝีแล้ว ห้ามให้หมอกรีดแผลเด็ดขาด
ขอลองให้ใช้เข็มเบอร์ใหญ่ พยายามดูดออกให้หมด อาจดูดซ้ำหลายๆครั้ง และยาแก้อักเสบให้เปลี่ยนเป็นชนิดฉีดเข้ากล้ามหรือเข้าเส้นเลือดก็ได้ และห้ามหยุดให้นมลูกเด็ดขาด เมื่อคุณไม่มีแผลที่เต้า คุณก็ไม่เจ็บเวลาดูดถ้ากรีดเป็นแผลแล้ว จะลงเอยด้วยการที่น้ำนมจะรั่วออกทางแผลตลอดเวลา ทำให้แผลไม่ปิด แล้วในที่สุด ต้องใช้ยาหยุดน้ำนม
ท่อน้ำนมอุดตันบ่อยๆ ควรป้องกันโดยวิธีการต่อไปนี้
- การระบายน้ำนมออกจากเต้า อย่าทิ้งนมไว้ในเต้านานเกินไป
- ลดอาหารประเภท หวาน มัน แป้ง น้ำตาลมากๆ
- รับประทาน เลซิทิน 1200 มก. 1 เม็ด เช้า/เย็น กรณีลูก แพ้ถั่วเหลือง ให้ใช้เลซิทินที่ทำจากเมล็ดดอกทานตะวันแทนได้
- การใช้เครื่องปั๊มนมเพียงอย่างเดียว อาจเอานมออกได้ไม่เกลี้ยงเต้าบีบเต้าให้เกลี้ยงด้วยมือ